Kilka prostych wskazówek jak zaprojektować efektywny system wentylacji mechanicznej.

Każdy właściciel hali magazynowej czy produkcyjnej zatrudniający pracowników powinien mieć świadomość, że w jego interesie leży bezpieczeństwo i zdrowie zatrudnionych osób – zwłaszcza tych, którzy mają kontakt z substancjami, które mogą w szkodliwy sposób wpłynąć na zdrowie i organizm człowieka. Dlatego pomieszczenia (lub nawet cały obiekt) muszą być wyposażone w system wentylacji mechanicznej – która stanowi w przybliżeniu 30 proc. kosztów inwestycyjnych w całym przedsięwzięciu budowlanym. Z drugiej strony, wentylacja w takim zakładzie jest elementem usługowym, a nie podstawową dziedziną działalności – jednak bez systemu wentylacji na hali czy w magazynie praca ludzi byłaby utrudniona lub całkowicie niemożliwa. Wentylacja w nowym lub modernizowanym obiekcie musi zapewniać właściwe warunki do pracy, przy możliwie opłacalnych kosztach inwestycyjnych i eksploatacyjnych. 

Hale magazynowe i produkcyjne – ze względu na złożoność i różnorodność technologii stawiają spore wyzwanie dla projektantów instalacji HVAC, ponieważ każdy budynek wymaga indywidualnego podejścia. Mówimy przecież o obiektach zajmujących się przemysłem budowlanym, spożywczym, chemicznym, farmaceutycznym, elektronicznym, włókienniczym itp. Projektant – na podstawie wcześniejszego projektu konstrukcyjnego i technologicznego musi w swoim projekcie wentylacji uwzględnić elementy takie jak:

• stężenie substancji wydzielających się w czasie produkcji lub ich magazynowania,
• zyski ciepła pochodzące od ludzi, urządzeń, systemu oświetleniowego itp.
• straty ciepła na skutek przenikania przez przegrody, otwieranie bram wjazdowych itp.
• parametry powietrza wewnętrznego (temperatura, wilgotność, czystość, prędkość przepływu powietrza itp.),
• rozkład ciśnień panujących pomiędzy poszczególnymi częściami budynku.

Oprócz powyższych elementów, projektant powinien zwróci uwagę na takie czynniki jak hałas i drgania mechaniczne powstające na skutek pracy urządzeń wentylacyjnych czy oddziaływanie zanieczyszczonego powietrza na pracę instalacji. Projektując urządzenia wentylacyjne, należy zwrócić uwagę na racjonalne zużycie energii przez całą instalację.

Zdjęcie 1: Podczas pracy w halach magazynowych, zakładach produkcyjnych, w trakcie procesów technologicznych, do powietrza otaczającego stanowisko pracy przedostają się wszelkiej maści zanieczyszczenia. Problemem jest także emisja ciepła i wilgoci.

Zgodnie z art. 207 Kodeksu pracy - pracodawca prowadzący działalność gospodarczą, zatrudniający pracowników ma obowiązek zapewnić im bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Na takich stanowiskach – w zależności od specyfiki obiektu, mogą powstawać i rozprzestrzeniać się różnego rodzaju zanieczyszczenia. Możemy je sklasyfikować wg. 3ch grup:

• Zanieczyszczenia mikrobiologiczne – grzyby, pleśń, bakterie, drobnoustroje itp.
• Zanieczyszczenia fizyczne – pył, kurz, wióry, trociny, opary gorącego powietrza itp.
• Zanieczyszczenia chemiczne – lotne związki chemiczne, aerozole itp.

Przekroczenie dopuszczalnego stężenia zanieczyszczeń w miejscu pracy, może doprowadzić do zagrożenia życia i zdrowia pracowników, złego samopoczucia, uczucia dyskomfortu czy ryzyka wybuchu pożaru. Są również przyczyną wystąpienia awarii maszyn. Tego typu zaniedbania prowadzą również do obniżenia wydajności produkcyjnej - aby temu zapobiec, należy stworzyć ludziom optymalne warunki w miejscu pracy, uwzględniając specyfikę technologii zakładu – jest to możliwe dzięki zastosowaniu m.in. systemu wentylacji mechanicznej.

Wszędzie tam, gdzie proces produkcji lub magazynowania powoduje emisję różnych zanieczyszczeń powietrza, szkodliwych dla życia i zdrowia człowieka – powinna być stosowana wentylacja mechaniczna, ponieważ tradycyjne systemy wentylacji naturalnej w takich warunkach mogą okazać się nie skuteczne. W takim rozwiązaniu ilość powietrza dostarczanego do obiektu określa się nie tylko na podstawie normatywów higienicznych – ale i ze względu na dopuszczalne stężenie zanieczyszczeń. Powszechnie stosowanym systemem w halach magazynowych i produkcyjnych to system wentylacji ogólnej – w którym strumień powietrza wentylującego oblicza się na podstawie bilansu zanieczyszczeń. Wentylacja ogólna stosowana jest w przypadkach, gdy głównym zanieczyszczeniem jest ciepło, równomiernie wydzielające się w całym pomieszczeniu - lub gdy źródła innych zanieczyszczeń są trudne do zlokalizowania. W przypadkach, gdy stosowanie systemu wentylacji mechanicznej ogólnej jest nieopłacalne lub trudne do wykonania – stosujemy system wentylacji miejscowej, dzięki odciągom miejscowym, ssawkom bezpośrednio przy stanowiskach pracy - zapobiegamy nadmiernemu rozprzestrzenianiu się zanieczyszczeń w miejscu ich powstawiania. Zapobiegamy również rozprzestrzenianiu się nadmiernych zysków ciepła i wilgoci - bez konieczności wentylacji całego obiektu. Tego typu system wentylacji stosuje się z powodzeniem na stacjonarnych stanowiskach szlifierskich, spawalniczych, stolarskich itp. Przykładowo, w zakładzie obróbki drewna, pracownicy przez cały czas, przy stanowisku roboczym narażeni są na kontakt z takimi zanieczyszczeniami jak kurz, pył drzewny czy trociny. Zastosowanie wentylacji miejscowej bezpośrednio przy stanowisku pracy ograniczy kontakt pracownika z powstającymi zanieczyszczeniami, usprawni jego pracę, oczyści maszynę z pyłu i drobnych odpadów oraz znacząco poprawi bezpieczeństwo przeciwpożarowe takiego pomieszczenia. W powyższych przypadkach, powietrze transportujące zanieczyszczenia do atmosfery musi zostać najpierw oczyszczone. W tym celu wykorzystuje się urządzenia do oczyszczania powietrza, do których zaliczamy filtry tkaninowe lub włókninowe, elektrofiltry, mokre separatory zanieczyszczeń czy cyklony. Pamiętajmy, że w takich obiektach nie możemy zastosować recyrkulacji powietrza – nie może być ona stosowana w pomieszczeniach pracy, w których występuje emisja mikroorganizmów chorobotwórczych lub znajdują się substancje trujące, cuchnące albo możliwe jest nagłe zwiększenie stężenia szkodliwych substancji, a także w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

Od 1 stycznia 2016 roku obowiązuje dyrektywa ErP (z ang. Energy related Products), znana potocznie pod nazwą Ekoprojekt. Zgodnie z rozporządzeniem, systemy wentylacyjne muszą spełniać podwyższone wymagania w zakresie efektywności energetycznej. Oznacza to, że systemom wentylacyjnym stawia się wymogi w postaci maksymalnego jednostkowego zużycia energii (JZE) wyrażone w kWh/m²rok. Zmiany prawne wprowadzane są dwuetapowo, pierwsza część obowiązuje już od 1 stycznia 2016 r., druga natomiast wchodzi w życie 1 stycznia 2018 r.

Firma Hoval w swojej ofercie posiada energooszczędne rozwiązania wentylacyjne, które są zgodne z Dyrektywą Ekoprojektu, spełniając wymagania Rozporządzenia Komisji UE. Do takich urządzeń należy zdecentralizowana jednostka wentylacja RoofVent^®, która doprowadza świeże powietrze jednocześnie usuwając powietrze zużyte. Dzięki zjawisku stratyfikacji powietrza i użyciu wysokosprawnego wymiennika ciepła osiąga ona odzysk ciepła aż do 84 proc. Rozwiązanie to zapewnia inwestorowi niższe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne, zwalniając go z potrzeby stosowania dodatkowych urządzeń grzewczo-wentylacyjnych w pomieszczeniach o dużej kubaturze. Dzięki rozwiązaniom opartym o jednostki wentylacyjne RoofVent^® otrzymujemy produkt o wysokim standardzie w zakresie efektywności energetycznej, który został ujęty w dyrektywie unijnej ErP.